خاندان بنومخلدبنومَخْلَد، خاندانی مشهور از راویان و فقیهان اندلس است. ۱ - افراد مشهور خاندان بنومَخْلَداین فرموده پیامبر (صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلّم) که «انا بُعِثتُ معلماً» (من آموزگار مبعوث شدم)، از طریق این خاندان، با ده پشت پسر از پدر، نقل شده است. نام‌های آنان به ترتیب از پسر به پدر مطابق با سند روایت چنین است: ابوالقاسم احمد، یزید، عبدالرحمان، احمد، محمد، احمد مخلد، عبدالرحمان، احمد، بقی بن مخلد بن یزید قرطبی. هر چند شهرت این خاندان مرهون بقی بن مخلد است، اما نیای اعلای آنان، مخلدبن یزید، نیز در ریُّه قاضی بود و در سلطنت امیر عبدالرحمان دوم در نیمه اول قرن سوم، حکم می‌راند. مقری به نقل از ابن حَیّان، سلسله سند روایت مذکور را، به لحاظ کثرت روایت پسران از پدران، بی نظیر دانسته است. فرزند بلافصل بقی بن مخلد، به نام احمد با کنیه اباعمر یا ابوعبدالله، فقیه، محدث و عارفی در اندلس بود که «قاضی الجماعه» شد و در ۳۲۴ درگذشت. [۳]
احمد بن یحیی ضبّی، بغیه الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، ج۱، ص۱۶۰، ش۳۸۵، مادرید ۱۸۸۴.
ابوالحسن عبدالرحمان بن محمد بن احمد بن مخلد بن بقی نیز از این خاندان بوده است و از راویان به شمار می‌آید. [۴]
احمد بن یحیی ضبّی، بغیه الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، ج۱، ص۳۴۴، ش ۹۸۴، مادرید ۱۸۸۴.
دو تن دیگر از این خاندان عبارت‌اند از: احمد بن محمد بن احمد بن بقی بن مخلد (۴۴۶ـ۵۳۲) مشهور به ابوالقاسم قرطبی، فقیه و محدث قرن پنجم و ششم [۵]
احمد بن یحیی ضبّی، بغیه الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، ج۱، ص۱۵۴، ش ۳۵۹، مادرید ۱۸۸۴.
ابوالقاسم بن بقی که ابوعبدالله محمد بن سراقه شاطبی (۵۹۲ ـ ۶۶۲) از او نقل حدیث کرده و اشعاری در مذمت دنیا از او حکایت شده است. ۲ - فهزست منابع(۱) احمد بن یحیی ضبّی، بغیة الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، مادرید ۱۸۸۴. (۲) احمد بن محمد مقری، نفح الطیّب، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/ ۱۹۶۸. ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان بنومخلد»، شماره۱۹۳۰. |